Via facebook had ik onlangs contact met iemand in Zuid-Afrika, die mijn blogs aan het lezen was. Ik vroeg haar of zij het Nederlands makkelijk kon lezen. Ze schreef terug: ‘Ek vind dit baie interessant. Afrikaans is ook ’n lewende organisme, want dit groei elke dag; nuwe woorde en nuwe uitdrukkings ontstaan elke dag. Woorde uit ander tale word ook nog aanvaar en ingevoeg in Afrikaans. Wat dit nog meer lewend maak is die passie waarmee dit gepraat, gelees en geskryf word. Daar is ander variasies van Afrikaans, maar dit strem nie die lewenskragtigheid van Afrikaans nie. Afrikaans is baie ryk in woordeskat en baie mense praat dit hier in Namibia en Suid-Afrika….meer as tevore. Afrikaans sal dus nooit uitsterf en sal lewend bly solank as wat meer mense dit praat en aanleer. Ek sou baie graag meer wou weet van Nederlands.’
Dit kon ik makkelijk lezen en begrijpen. Vooral haar laatste vraag bleef mij intrigeren. De Afrikaanse taal is namelijk de dochtertaal van het Nederlands en wordt vandaag de dag gesproken in Zuid-Afrika en buurland Namibië. Ongeveer 95 procent van de woordenschat is van Nederlandse origine, dus het is niet heel gek dat we zoveel Afrikaanse woorden en uitdrukkingen herkennen. Het Afrikaans werd in de beginjaren overigens niet Afrikaans, maar ‘Kaap-Hollands’ genoemd. In het moderne Zuid-Afrika spreekt men officieel over ‘Die Afrikaanse taal’. Het Afrikaans telt ongeveer tien miljoen moedersprekers en het is de op twee na grootste taal van Zuid-Afrika (na Zulu en Xhosa). De taal is naast het Nederlands sterk verwant aan Engels, Duits, Neder-saksisch, Fries, Limburgs, Schots en Jiddisch.
Het Afrikaans kent uiteraard ook veel woorden die wij Nederlanders wel grappig vinden, zoals appelliefie (een struik met grote eetbare, appelachtige bessen) kaalgat (dit betekent spiernaakt, poedelnaakt), kopseer (hoofdpijn), bollemakiesie (koprol, een koprol maken) en eksie-perfeksie (fantastisch). Afrikaans, de taal die we aan de ene kant zo goed begrijpen, is niet te doorgronden zonder de geschiedenis van de taal te kennen.
Geschiedenis van het Afrikaans
De ontwikkeling van het Afrikaans liep parallel met de geschiedenis van het land. Naast de Nederlandse VOC’ers vestigden zich ook Belgische, en naar alle waarschijnlijkheid ook Poolse kolonisten, zich na de stichting van Kaapstad in 1652 in de regio. Al deze nieuwe bewoners brachten Nieuw-Nederlandse dialecten mee. Hieruit vormde een nieuwe taal, namelijk ‘gecreoliseerd Hollands’ (creool = een mengeling van verschillende talen). Deze taal werd gesproken door de Khoikhoi – beter bekend als Hottentotten – de inheemse bewoners van Kaapstad. Daarbij werd het gecreoliseerde Hollands ook gesproken door Franse en Duitse kolonisten. In diezelfde jaren arriveerden ook de Maleis- en Portugeestalige slaven, die elk hun eigen dialect spraken. Elk van deze groepen en hun dialecten speelden een rol in de totstandkoming van de gesproken taal. Kortom, het Nederlands van de zeventiende eeuw werd geëxporteerd naar een totaal nieuw gebied waar het zich dan door al deze invloeden verder zou ontwikkelen tot de taal die men vandaag de dag in Zuid-Afrika kent als de Afrikaanse taal.
Erkenning van de Afrikaanse taal
In 1925 werd het Afrikaans erkend als één van de officiële talen van Zuid-Afrika. Om dit niet te vergeten is er in 1975 het Afrikaanse Taalmonument in Paarl onthuld. Dit monument is één van de twee taalmonumenten die aan de taal gewijd zijn; het andere monument, het Nederlandse Taalmonument is te vinden in Burgersdorp in de Oostkaap.
Nu ik dit allemaal wist, kon ik haar ook even kort antwoorden in het Afrikaans: ‘Die Afrikaans is ’n Wes-Germaanse taal wat hoofsaaklik in Suid-Afrika en Namibië gepraat word. Die taal is ’n dochtertaal van die Nederlands, ontstaan uit sewentiende-eeuse Nederlandse dialekte, en is histories Kaap-Hollands genoem. Waarskynlik is 90 tot 95% van die woordeskat van Nederlandse origine. Hierdie twee Nederfrankiese tale is onderling verstaanbaar, hoewel dit vir Nederlandstaliges makliker is om Afrikaans te verstaan as omgekeerd.‘
Dat was het. Baie dankie.
_________________________________________
Marius van Westland, 21 december 2013
Reacties op mijn schrijfsels stel ik op prijs
informatiebron o.a.: http://nl.wikipedia.org/wiki/Afrikaans
Related articles
- Afrikaans (afrikanerway.wordpress.com)
- Afrikaans is goed (lmfga.wordpress.com)
- Die Taal (myhartjie.wordpress.com)
- Afrikaans, or South Africa’s Dutch? (iwishtobeapolyglot.wordpress.com)
- Ek kan nie Afrikaans praat (faulknernz.wordpress.com)
- From Afrikaans to Zulu, South Africa’s languages have stories to tell (patrickcox.wordpress.com)
Marius van Westland 